Йонат Ада

Йонат Ада

Соли 1939 дар шањри Байтулмуќаддас ба дунё омадааст. Олим, биохимики яњудї, асосгузори криобиокристаллография, профессор, директори маркази тадќиќоти биомолекулавии ба номи Элен ва Милтон Кимелмани назди Донишкадаи илмї-тадќиќотии Х.Вейсман, узви АУ Америка ва академияи Амрикоии санъат ва илм.

Ада Йонат бо тадќиќотњои худ дар соњаи кристаллография ва кашфиётњои инќилобии худ дар соњаи рибосома маълум аст.

Соли 1962 Йонат Донишгоњи яњудиро дар Байтулмуќаддас бо дараљаи бакалаври химия ва соли 1964 дараљаи дуюмро дар соњаи биохимия соли 1968 дар Донишкадаи ба номиХ.Вейсман рисолаи докторї дар бораи кристаллографияи рейтгемологї њимоя кард.

Соли 1969 Йонат аз рўи барномаи пас аз докторї дар Донишгоњи Карнеги Миллонва Донишгоњи техникии Мессачуетс кор кард.

Соли 1970 бори аввал дар Исроил озмоишгоњи кристаллографияро таъсис дод. Њамзамон бо кори тадќиќотї дар Донишкаджаи ба номи Х.Вейсман доктор Йонат тўли 18 сол шўъбаро дар Донишкадаи биохимияи ба номи Макс Планк дар Олмон роњбарї кардааст.

Соли 2002 ба Йонат мукофоти давлатии Исроил супорида шуд.

Солњои 2006-2007 Ада Йонат бо њароњии њамкасбии амрикоии худ Дербен Фехерон соњиби љоизаи Волф барои кашфи фањмиш дар сохтор ва механизми рибосома гардид.

Дар соли 2006 аввалин зани исроилї буд, ки љоизаи ЮНЕСКО ва ширкати Лореал-ЮНЕСКО «Занон дар илм» барои кори «Тадќиќи хусусиятњои љараёни аз худ намудани устуворї тавассути бактерияњо ба подзистї» соњиб шуд.

Дар соли 2009 дар њамроњи бо Венкатраман Ремакришман (Британияи Кабир) ва Томас Штайс (ИМА) љоизаи Нобелро дар химия барои «Тадќиќи сохтор ва вазифањои рибосома» мушарраф шуд.

Ада Йонат аввалин занест, ки дар таърихи илми Исроил љоизаи Нобелро соњиб шудааст.

Йонат Ада маълумот ва фаъолияти омўзгорї

Ада Йонат соли 1939 дар Байтулмуќаддас дар оилаи кабудифурўши аз Лодз (Полша) ба ватан баргашта таваллуд шудааст. Волидайни ў Гиллел ва Эстер Лившитс соли 1933 ба Байтулмуќаддас кўчидаанд. Њарчанд, ки падараш аз оилаи раввинњо буда, худ низ раввин(рўњонии дини яњудї) буд, њолати саломатияш имкони аз рўи ихтисос кор карданро надод. Пас аз марги бармањали падараш, соли 1949 замоне, ки Ада хурдсол буд, ў бо модараш ва хоњари дусолааш Нурит ба Тел-Авив кўчиданд.

Соли 1962 Ада дараљаи бакалавр ва соли 1964 дараљаи магистри илмро дар Донишгоњи яњудии Байтулмуќаддас соњиб шуд.

Соли 1968 барои тадќиќоти сохторњои ренгинологї дараљаи докториро дар Донишгоњи Вейсман дар Реховот ба даст овард.

Аз соли 1986 дар шўъбаи биологияи сохтории Донишкадаи Вейсман дарс мегўяд.

Фаъолияти илмї

Солњои 1969-70 Йонат дар ИМА, аз љумла, Донишкадаи технологии Массачусетс кор кардааст.

Ада Йонат яке аз кашшофони соњаи рибосома мебошад.

Ба ѓайр аз ин ў яке аз аввалинњо шуда, усули кристаллографияи сафедањои пастњароратро истифода кардааст.

Тадќитќотњои ў таъсири подзистњо ба рибосома ва механизмњои муќовимати узвњо ба подзистњо ќадами ќатъї дар раванди омўзиши самаранокии дармонбахши табобатї бо доруворї буд.

Бо НАСА њамкорї кардааст. Њоли њозир Ада Йонат маркази биомолекулавии сохтории ба номи Эллен ва Милтон Киммелмани назди Донишкадаи Вейсман дар Реховоротро дар ўњда дорад.

Мукофот ва унвон

Лауреати мукофоти давлатии Исроил дар соли 2002 дар соњаи химия барои тадќиќоти рибосома.

Лауреати мукофоти Харви дар соли 2002 барои тањќиќоти кристаллографияи рибосома, ба хусус дар кашфи биологияи сохторие, ки гузариши рўшноиро ба сохтор ва фаъолияти рибосома, механизми синтетикии сафедаи њуљайрањои зинда, ки ба сохтори ратсионалии антибиотикњои нав меоварад, гардидааст.

Дар соли 2006 Лауреати мукофоти Волф дар соњаи химия (дар њамроњї бо Љорљ Фехер аз ИМА) барои кашфи сохтори воќеї дар механизми фаъолияти рибосома гардидааст.

Лауреати мукофоти Лореал-ЮНЕСКО «Занон дар илм», дар соли 2007 барои тањќиќоти сохтори омезиши сафеда ва фишороварї бо антибиотикњо дар Аврупо шудааст.